Wandelen in Renkum

Beginpunt: Parkeerplaats Jufferswaard
Eindpunt: Parkeerplaats Jufferswaard
Lengte: 2,4 (km)
Aantal bezienswaardigheden: 13
 

Parkeren:

• Parkeerplaats Voormalige Veerdam
  Veerweg 1
  6871 AV  RENKUM

Openbaar vervoer:

• Buurtbus Wilgenpas
• Bushalte Don Bosco weg Renkum

Horeca:

• Geen gevonden

Links:

• Deze wandeling in tegengestelde richting
• Print deze wandeling
• Deze route op je mobiel wandelen
• Detailkaart bij deze wandeling
• Bekijk deze wandelroute op Google Earth
• Download de wandelroute op je GPS (GPX)
• Deze route als lijst met coördinaten

Tweeten

Deze parkeerplaats is een goed startpunt voor een wandeling door de uiterwaarden van de Jufferswaard.

Route:

• Loop richting de schoorsteen van de steenoven tot de driesprong met uitzicht over de Neder-Rijn.

Op de Neder-Rijn vaart heel wat minder beroepsvaart dan op de Waal. De binnenvaart noemt de Neder-Rijn gekscherend het fietspad van de Waal. Op de Neder-Rijn moet je schip minstens drie keer "geschut" worden, hier bij Driel, Amerongen en Hagenstein.
Toch passeren hier 13.500 kleine rijnaken en wel 6.500 boten van de pleziervaart. Afhankelijk van de grootte van het schip vervoert het een lading van zo'n 14 tot 120 vrachtwagens.
Op de Waal zijn de schepen veel groter; die kunnen een lading van 400 vrachtwagens vervoeren. De binnenvaart is een relatief milieuvriendelijke en veilige manier van transport.
Opvallend zijn de grote hoeveelheid zoetwaterschelpen op de strandjes hier langs de Rijn.

Route:

• Loop over de Melkdam richting het dorp tot de lange kleibult rechts.

Je kijkt hier op de afvalwaterzuivering van papierfabriek Parenco en op de achtergrond de biomassa installatie.
Het afvalwater uit het productieproces 'Van oud naar nieuw papier.' wordt maximaal benut. Door afvalwaterslib en slib dat ontstaat door het ontinkten van oud papier te verbranden maakt Parenco stoom. Die stoom wordt gebruikt om elektriciteit en warmte mee op te wekken. Bij het proces om van natte pulp droog papier te maken is veel warmte nodig.

Route:

• Neem het pad onderlangs de lange kleibult.
• Tot aan het sluisje onderin de bult.

Het hele veld tussen deze dijk (de kleibult) en de ruïne van de steenoven met de schoorsteen (zomerdijk) waren de droogvelden van de steenfabriek. Het lag vol met vers geperste stenen, die eerst werden gedroogd voordat ze naar steenoven gingen om te worden gebakken.
Het is in feite een klein poldertje. De 2 sluisjes (afsluitbaar) hier en aan de andere kant van de kleibult dicht bij het locomotiefhuisje konden worden afgesloten. Zo bleven de droogvelden bij hoog water langer droog en kon het water weer worden afgevoerd als het toch te hoog was gekomen.
In 1942 kwam de steenoven stil te liggen en stopten deze activiteiten.

Lees hier meer over herinneringen van oud Renkummers en het leven en werken bij de steenoven.
Onlangs is er begonnen met de reconstructie van de Heelsumse Beek.

Route:

• Loop verder onderlangs de kleibult.

In de winter kun je hier de ruïnes van vreemdsoortige bouwwerken overal tussen de struiken zien. Het zijn de restanten van de 3 persinstallaties van de Renkumse steenfabriek. De installaties bestaan grofweg uit vier hoofdonderdelen: 1. het motorhuisje (elektrisch sinds 1927!), 2. de kleimenger met de klei-mengbak, 3. de vormbakpers zelf en 4. de spoel- en bezandingsinstallatie. De klei werd in de kleimenger met water gemengd, gekneed tot een smeuïge massa en naar de vormbakpers gedraaid. In de vormbakpers werden schone en met zand bestrooide vormbakken gestoken, de pers drukte daar de klei in, vaak in een vormbak van 6 stenen en de "groene stenen" waren klaar.

Route:

• Loop verder onderlangs de kleibult.

Hier en daar zie je rails in het gras liggen. Dit zijn restanten van het smalspoorbaan van de steenfabriek. Via dit smalspoor trokken paarden ('hitten') de karretjes met de pas gevormde stenen van de persinstallaties naar de 'droogvelden'. Als de stenen droog waren trokken de hitten de lorries met de gedroogde, maar nog niet gebakken stenen('groene stenen') naar de opslag vlak naast de steenoven zelf. Op en rondom deze droogvelden lag dus een heel netwerk van smalspoor rails.

Bij de persinstallatie het dichtst bij de Melkdam waren er de lorries met rubberbanden, die door paarden getrokken werden.

Route:

• Loop verder onderlangs de kleibult.

Het locomotiefhuis was het grootste bijgebouw van de steenfabriek, waarvan je de schoorsteen aan deze Rijnoever ziet staan. Hierin werd de grote locomotief gestald, voorzien van brandstof en onderhouden. Schuin tegen de dijk zie je nog de resten verbrande steenkool (sintels) liggen op het pad. De locomotief trok de lange treinen met kleilorries: leeg naar de kleiputten (bij kasteel Doorwerth) en vol met verse klei voor de steenoven. Die lorries werden leeg gekiept naast het smalspoor bovenop de lange kleibult die eindigde bij de Melkdam.
Tot sluiting van de steenfabriek in 1942, stond bovenop de kleibult een graafmachine. Die verplaatste de klei van de bult naar de persinstallaties, waarin de klei in de vorm van bakstenen werd geperst.

Route:

• Loop verder over de dijk tot de hoek van de waterplas.

Over de oorsprong van de naam Jufferswaard zijn veel verhalen in omloop. In zijn boek over de Heelsumse en Renkumse beken gaat Ruud Schaafsma op zoek. In stukken uit 1372 komt hij de naam 'Jonckfrouwenweert' tegen. Die naam zou kunnen verwijzen naar de jonkvrouw van kasteel Doorwerth, voor wie de opbrengsten van de waard bestemd waren.
Andere verhalen:
(A) de waard zou genoemd naar de vele libellen (beekjuffers) die je hier vroeger aantrof,
(B) de waard is genoemd naar de juffer (jonkvrouw) van Grunsfoort uit de bekende legende, die ook hier in mistige nachten rondwaart.
En zo zijn er nog een paar verhalen.

Route:

• Loop de dijk af en ga verder over het graspad aan de noordkant langs de waterplas.
• Loop verder tot op het dijkje aan de andere kant van de waterplas.

De waterplassen in de Jufferswaard zijn ontstaan doordat de klei is afgegraven om er stenen van te bakken in de steenfabrieken in de omgeving.
Deze waterplassen dreigden te verdrogen. In 2005 heeft Staatsbosbeheer een duiker in de dijk tussen dit water en de Heelsumsebeek aangelegd. Nu worden ze gevoed met water uit die beek. Sindsdien is het aantal broedvogels aanzienlijk toegenomen, waaronder de Zomertaling, de Kleine Plevier, het Porceleinhoen, de Lepelaar. 's Winters zie je hier massa's ganzen en 's zomers baden de koeien in het koele water.

Route:

• Volg het pad over het dijkje langs de Heelsumsebeek.
• Loop door tot je op de hoek met de zomerdijk bij de Rijnoever bent.

Vanwege de vele Zalm die vroeger in de Heelsumsebeek zwom, heeft Baron Van Brakell hier in de 19e eeuw een vishek geplaatst. De zalm die de Heelsumsebeek opzwom werd zo gevangen. De Baron verdeelde de vis onder zijn medeburgers. Er was heel veel vis in de Rijn. Vooral zalm.
Dienstmeisjes hadden in hun arbeidsovereenkomst staan dat de Vrouw des Huizes hen niet vaker dan drie keer per week zalm mocht voorzetten.

Route:

• Volg het pad over de zomerdijk langs de Rijnoever tot de driesprong bij de hoek van de waterplas.

Het eiland is favoriet bij zwanen om te broeden. In de winter van 2006-2007 vloog er een zwarte zwaan binnen en daarmee veranderde het leven van het koppel witte knobbelzwanen drastisch.
De zwarte zwaan wilde partner worden. Een geduchte strijd van 3 jaar volgde. In 2007 verstoorde de zwarte zwaan de nesten van het witte paar, zodat er geen jongen kwamen. In 2008 verschalkte een vos minstens één jong van een nest van vijf.
Sinds 2011 is het een zwart-wit zwanentrio, waarbij de zwarte zwaan de vader is van 3 (2011) en van 5 (2012)jongen. In 2013 verdronk het nest bij hoog water begin juni.
Al in de periode van Tsjaikovski spraken zwanen tot de verbeelding, tegenwoordig vind je hun verhaal op internet via dit blog: zwanen-epos.

Route:

• Loop verder over de zomerdijk richting schoorsteen.

Ruïnes van de steenfabrieken (vlamoven, veldoven en bijgebouwen). Als je goed op de grond kijkt, zie je nog een smalspoor liggen. Met wagentjes werd de klei vanuit de uiterwaard, naar de droogbanen en vervolgens naar de ovens gebracht. Een paard trok die wagentjes en later was dat een stoomlocomotief. Veel dorpelingen vonden hier werk, ook vrouwen en kinderen. Het werk was zwaar en ze maakten lange dagen. Gelukkig is de kinderarbeid sinds 1889 verboden.
Deze steenfabriek werd in 1874 gebouwd en ook in 1944 verwoest.
Aan de overkant van de Rijn is nog een steenfabriek in bedrijf, evenals bij Kasteel Doorwerth. Wil je wel eens in zo'n karretje rijden? Dat kan aan de overkant in Heteren, bij de Gelderse Smalspoor Stichting.

Route:

• Loop door tot aan een driesprong.

Op de Neder-Rijn vaart heel wat minder beroepsvaart dan op de Waal. De binnenvaart noemt de Neder-Rijn gekscherend het fietspad van de Waal. Op de Neder-Rijn moet je schip minstens drie keer "geschut" worden, hier bij Driel, Amerongen en Hagenstein.
Toch passeren hier 13.500 kleine rijnaken en wel 6.500 boten van de pleziervaart. Afhankelijk van de grootte van het schip vervoert het een lading van zo'n 14 tot 120 vrachtwagens.
Op de Waal zijn de schepen veel groter; die kunnen een lading van 400 vrachtwagens vervoeren. De binnenvaart is een relatief milieuvriendelijke en veilige manier van transport.
Opvallend zijn de grote hoeveelheid zoetwaterschelpen op de strandjes hier langs de Rijn.

Route:

• Loop verder langs de Neder-Rijn naar het klaphek bij de parkeerplaats.

Deze parkeerplaats is een goed startpunt voor een wandeling door de uiterwaarden van de Jufferswaard.

Deze pagina voldoet aan de volgende internet standarden van het W3 Consortium (W3C).

• Home
• Nieuws
• Wandelingen
• Achtergrond informatie over dit project
• Technische achtergronden
• Contact informatie
• Links

• Index: A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

• Wandel ook in: Doorwerth, Heelsum, Heveadorp, Oosterbeek, Wolfheze, Renkum. Meer wandelingen.